สสส. จับมือภาคีเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง จัดเวทีเสียงเยาวชนเพื่อการเปลี่ยนแปลง ส่งสัญญาณถึงทุกภาคส่วนร่วมสร้างสังคมลดการเข้าถึง ยาเสพติด เหล้า พนัน อุบัติเหตุ เร่งขยายพื้นที่สร้างสรรค์ ไม่ปิดกั้นความหลากหลายทางเพศ ด้านเครือข่ายเยาวชนเรียกร้องสนับสนุนการรวมกลุ่มของเด็กเยาวชน เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2566 ที่หอศิลปวัฒนธรรมแห่งกรุงเทพมหานคร ภาคีเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง มูลนิธิ เด็ก เยาวชนและครอบครัว เครือข่ายพัฒนาคุณภาพชีวิต เครือข่ายสร้างเสริมสุขภาพเยาวชน สนับสนุนโดยสำนักงาน กองทุนสนับสนุนสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) จัดกิจกรรมรณรงค์เนื่องในโอกาสวันเยาวชนแห่งชาติ ปี 2566 ตอน “Youth Voice For Change” เสียงเยาวชนเพื่อการเปลี่ยนแปลง ดร.นพ.ไพโรจน์ เสาน่วม ผู้ช่วยผู้จัดการ สสส. กล่าวว่า สสส.มีจุดยืนในการรณรงค์ป้องกันเยาวชนให้ ห่างไกลจากปัจจัยเสี่ยงทั้งบุหรี่ เครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยาเสพติด การพนัน ซึ่งนำมาซึ่งอุบัติเหตุ ปัญหาความรุนแรง ทั้งนี้ สำนักงานสถิติสำรวจสูบบุหรี่และการดื่มสุราของประชากรไทย ปี 2564 พบเยาวชน อายุ 15-24 ปี มีการสูบ บุหรี่ 12.7 % ลดจากปี 2560 ซึ่งอยู่ที่ 15.4% โดยมีนักสูบหน้าใหม่ ที่สูบบุหรี่ไม่เกิน 1 ปี 211,474 คน ในจำนวนนี้ พบว่า 73.7 % เริ่มสูบบุหรี่ช่วงอายุ 15-19 ปี ขณะที่เดียวกันยังอัตราการสูบบุหรี่ไฟฟ้าถึง 78,742 คน คิดเป็น 0.14 % ของประชากรอายุ 15 ปีขึ้นไป ที่มีจำนวน 57 ล้านคน ส่วนการดื่มสุราในคนอายุ 15-24 ปีปี 2547-2558 อัตราการดื่มอยู่ที่ 23.5 - 29.5 % ปี 2564 ลดเหลือ 20.9 % หรือประมาณ 1.9 ล้านคน ทั้งยังพบการดื่มแล้วขับ 33.06 % ทำให้เกิดอุบัติเหตุบนถนน บาดเจ็บและเสียชีวิต กว่า 25.09 % ก่อความรุนแรง 24.7 % เข้าไปยุ่งเกี่ยวกับยาเสพติด17.2 % ขณะที่ปัญหาการพนันในคนอายุ 15 ปีขึ้นไป ปี2564 มีผู้อยู่ท่ามกลางคนเล่นพนัน 98.9 % เล่นพนัน 4.3 ล้านคน มีพฤติกรรมเข้าข่ายเป็นปัญหา 6 แสนคน มีแนวโน้มเป็นนักพนันหน้าใหม่เพิ่มจาก 6.28 แสนคนในปี 2560 เป็น 7.95 แสนคน ในปี2564 บางคนเป็นผู้ที่มีปัญหาครบทุกความเสี่ยง “จากปัญหาสภาพปัญหาดังกล่าว สสส. จึง ร่วมกับภาคีเครือข่ายวางยุทธศาสตร์ในการรณรงค์แก้ไขปัญหา ทั้งงานด้านวิชาการ และการทำงานเชิงพื้นที่ เพื่อทำให้เกิดสังคมที่ห่างไกล ปลอดภัยจากปัจจัยเสี่ยงต่างๆ เพื่อสุขภาวะของเด็กและเยาวชน” ดร.นพ.ไพโรจน์ กล่าว ด้านนายวรวุฒ อมะรึก เจ้าหน้าที่มูลนิธิเพื่อนเยาวชนเพื่อการพัฒนา หนึ่งในผู้ที่ร่วมสื่อสารบนเวทีวันนี้ กล่าวว่า เด็กและเยาวชนเติบโตขึ้นในทุกวัน สวนทางกับพื้นที่สร้างสรรค์ พื้นที่แสดงออกที่ลดน้อยลงเรื่อยๆในสังคม จากวิกฤตการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องในช่วง 4-5 ปี ที่ผ่านมา ทั้งวิกฤตโรคระบาดโควิด19 ภัยพิบัติธรรมชาติ สื่อ ออนไลน์ วิกฤตการเมือง ความคิดเห็นต่างรุ่นต่างgen ทำให้เด็กๆเกิดภาวะ learning loss การเรียนรู้ที่ถดถอยเรื่อยๆ เด็กเล็กหยุดอยู่บ้าน ติดจอติดมือถือ เพราะขาดการทำกิจกรรมนอกบ้าน มีภาวะน้ำหนักเกิน จากพฤติกรรมเนือยนิ่ง ภาวะเครียดสะสมจากการแข่งขันที่สูงขึ้นเรื่อยๆ ทำให้เป็นโรคซึมเศร้านำมาสู่อัตราการจบชีวิตที่สูงขึ้น “เมื่อมีพื้นที่แสดงออก หรือพื้นที่สร้างสรรค์มีสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยจะช่วยปลุกพลัง ปลุกแสงในตัวเด็กเยาวชนให้ ส่องประกายให้มีชีวิตชีวา ทำให้เด็กสามารถได้ลองทำ ลองเล่น เพื่อค้นหาตัวตนหรือความสามารถของตัวเองได้ว่า ชอบอะไร เก่งอะไร สนใจอะไร รวมถึงได้แสดงความสามารถที่ตัวเองให้ เช่น เด็กคนนึงอาจจะมีความสามารถด้านการ เล่นสเก็ตบอร์ด ถึงแม้จะมีลานสเก็ตบอร์ด แต่ไม่มีเงินซื้อ เด็กคนนี้ก็อาจจะไม่สามารถค้นหาตัวตนได้เลยว่าตัวเองเก่ง เรื่องนี้ ดังนั้นถ้ามีพื้นที่และมีอุปกรณ์ให้เด็กได้ลองใช้ในราคาที่สามารถเข้าถึงได้ รวมถึงพื้นที่สร้างสรรค์ ต้องกระจายให้เด็กเยาวชนครอบคลุมทุกกลุ่มเป้าหมาย เด็กในเมืองและชนบทต้องเข้าถึงได้ง่าย และให้คุณค่าของคนในชุมชน ครู ภูมิปัญญาเป็นผู้ออกแบบการเรียนรู้บนฐานชุมชนได้ เพราะเด็กเยาวชนไม่มีวันหยุดในการเรียนรู้ เด็กต้องได้เล่น ได้ แสดงออก ได้ค้นหาประสบการณ์ใหม่ที่ท้าทายอยู่เสมอ ดังนั้น ทุกพื้นที่รอบตัวเด็กต้องเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ พื้นที่ฉาย แสงลดพื้นที่เสี่ยง” นายวรวุฒิ กล่าว นางสาวศุภัทรา ภาแก้ว ผู้ประสานงานเครือข่ายเยาวชนลดปัจจัยเสี่ยง ผู้อ่านแถลงการณ์ในช่วงท้าย ของกิจกรรมวันนี้ พร้อมระบุจุดยืนและข้อเสนอต่อรัฐบาลและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องดังนี้ 1. ขอให้รัฐบาลมีนโยบายที่ ปกป้องและลดผลกระทบกับเด็กและเยาวชนจากปัจจัยเสี่ยง เหล้า พนัน บุหรี่ไฟฟ้า ยาเสพติด อุบัติเหตุและการ คุกคามทางเพศ และควรประกาศจุดยืนไม่สนับสนุนนโยบายเพิ่มพื้นที่เสี่ยงและโอกาสในการเข้าถึงปัจจัยเสี่ยงต่างๆ ที่ปกป้องเด็กและเยาวชน ซึ่งจะเติบโตเป็นอนาคตของชาติ 2.ขอให้รัฐบาลสนับสนุนพื้นที่และการรวมกลุ่มทำกิจกรรม สร้างสรรค์ของเด็กและเยาวชน ทั้งในและนอกระบบการศึกษา เพื่อให้เด็กและเยาวชนสามารถทำกิจกรรมต่างๆ ตามที่ตนเองสนใจ และพัฒนาความรู้ ความสามารถของตนเองให้สามารถนำมาพัฒนาต่อยอดได้ในการดำเนินชีวิต และไม่ปิดกั้นความหลากหลายทางเพศ 3. ขอให้รัฐบาลเร่งดูแลมาตรการเชิงป้องกันไม่ให้เด็กและเยาวชนเข้าถึง กัญชาและกระท่อม เป็นการด่วน และ 4. ขอให้รัฐบาลให้ความสำคัญกับปัญหาสุขภาพจิตของเด็กและเยาวชน เร่ง จัดหาบุคลากรที่มีความเข้าใจในเรื่องสุขภาพจิตเด็กและวัยรุ่นมาช่วยดูแล ป้องกันแก้ไขทั้งในระบบการศึกษาและนอก ระบบ เนื่องจากปัญหาสุขภาพจิตเป็นเรื่องละเอียดอ่อน และกำลังเป็นปัญหาใหญ่ของเด็ก เยาวชนในปัจจุบัน นายศุภวัฒน์ ไชยโกศ เยาวชนที่เคยก้าวพลาด อดีตเยาวชนศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชน(ชาย)บ้าน กาญจนาภิเษก กล่าวว่า พ่อเป็นคนติดเหล้า กลับจากทำงานมาก็เมาตลอด เมาหนัก กลับมาบ้านก็ทะเลาะกับแม่ ทำ ร้ายแม่ ถ้าแม่ไม่อยู่ก็จะมาลงที่ผม จึงกลายเป็นเด็กที่เก็บกด เห็นพ่อกับแม่ทะเลาะกัน พ่อใช้ความรุนแรงตลอด เลยรับ ความรุนแรงที่เห็นทุกวันมาใช้ข้างนอก กับเพื่อน หรือคนอื่นๆ กลายเป็นเสพติดการใช้ความรุนแรง เมื่อออกมานอก บ้านก็เลือกที่จะอยู่กับเพื่อน สร้างตัวตนการยอมรับจากเพื่อน ทำทุกวิธีทาง ที่จะให้เพื่อนยอมรับ และต้อง ไล่ตี ฟัน แทง กับคู่อริอยู่ตลอด “เหตุการณ์เกิดขึ้นมีนาคม 2559 ตอนนั้นอายุ 17 ปี ไล่ตามยิงคู่อริต่างสถาบัน โดนจับในคดีร่วมกันฆ่าโดย ไตร่ตรองไว้ก่อน ต้องรับความผิดที่ตนเองก่อไว้ จากบ้านต้นทางมาจนถึงเข้าสู่บ้านกาญจนาภิเษก ที่นี่มีกิจกรรมการ ทำ Empower ดึงคนในครอบครัว มาช่วยกันทำกิจกรรมครอบครัว ช่วยกันคิดว่าสิ่งไหน ที่เป็นปัจจัยผลักไสให้เด็ก ออกจากบ้าน พ่อแม่ต้องมาช่วยกันคิด วิเคราะห์ ร่วมกัน เพราะป้ามลเชื่อว่าครอบครัวมีพลังอำนาจในการมา เปลี่ยนแปลงเด็ก ผมเลือกการ์ด 1 ใบ คือการ์ด บ้านที่มีแต่ความรุนแรง เพราะที่บ้านผมมีแต่ความรุนแรง และเอา ความรุนแรงที่ได้จากพ่อและแม่มาทำร้ายคนอื่น และจากนั้นก็มีการแลกเปลี่ยนความคิด จุดที่พ่อแม่ผิด จุดที่เราทำ ยังไงถึงจะรอดจากปัญหาเหล่านี้ จากนั้นก็นำไปสู่การแก้ปัญหา พ่อเลิกกินเหล้า แม่เลิกบ่น ใช้เวลาหลายเดือน เข้า ร่วมกิจกรรมหลายครั้ง ผมก็เปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น การกอบกู้ความคิดที่ผิดพลาดให้คิดใหม่ จุดเปลี่ยนนี้ทำให้ได้ ครอบครัวที่อบอุ่นกลับคืนมา เกิดการเปลี่ยนแปลงตัวเองเพื่อครอบครัว มีความสุขมากขึ้น สำหรับผมแล้วเหล้ามันเข้า มาทำร้ายผมและครอบครัวจริง ๆ วันเยาวชนในปีนี้จึงอยากให้ภาครัฐหันมาฟังเสียงของพวกเราบ้าง” อดีตเยาวชศูนย์ฝึกบ้านกาญจนาภิเษก กล่าว